René Dubos “Toprak ve İnsan Arasındaki Asalak Birleşme” adlı çalışmasında ilginç yönler taşıyan bir polemik ortaya koymaktadır. Dubos iki grup düşünce sahibini hedef almaktadır: Ekonomik düşüncede klasik ve neo-klasik geleneğe sahip olanlar (ki insan faaliyetlerinin fizik ve enerjiye dayalı olduğunu biliyorlar ama ekolojik boyutu unutmuş görünüyorlar) ve doğanın korunması adına insanoğlunun tüm yeniliklerinin durdurulmasını isteyen aşırı tutucular. Dubos özellikle aşırı tutuculara çatmaktadır. Dubos’a göre insanlar tarih boyunca doğayı yağmalamaya girişmişler ve ekolojik afetlere yol açmışlardır. Ama insanlar orjinal yerin yapısından çok farklı da olsa, yeni ekolojik yapılar yaratmayıda başarmışlardır (Avrupa peyzajı örneğinde olduğu gibi). Denilebilir ki, insan tarafından doğa ile işbirliği ile yaratılan her kesit yapay bir ekosistemdir. Yenilenemeyen kaynakların sürekli tüketilmesi karşısında, gelecekte karada veya suda ekolojik olarak iyi yönetilmesi koşuluyla, yenilenebilir kaynaklardan büyük ölçüde üretimi sağlayacak yeni ekosistemler yaratılabileceği düşünülebilir. Dubos’a göre “doğa daha iyisini bilir” iddiasını ileri sürmek yanlıştır. Sıkça, doğanında etkin olmayan savurgan ve ömürsüz ekosistemler ürettiği bilinmektedir. Ama insanoğlunun hayal gücü ve bilgisi, ona doğanın brüt maddesini şekillendirerek vahşi doğada bulunmayan kaliteli ekosistemler oluşturma olanağını vermektedir. Önemli olan husus, doğa ile insan arasında yararlanma ilişkileri kurmaktır. Yeryüzünde değişmeden kalacak bir ekosistem düşünülmemelidir.
Bir ekosistemin “yapaylık” ya da “doğallık” kriterine oturtulmaya çalışması yanlış olmaktadır. İnsan ile doğa arasına olanaksız bir statüko koymak yerine, toplumsal açıdan yararlı, ekolojik açıdan ihtiyatlı olacak şekilde doğal kaynakların değerlendirilmesine çalışılmalıdır.
Prof. Dr. Ömer GÜRKAN
Kaynak: Moberg, C. (2017). René Dubos: Wooing the Earth, from Soil Microbes to Human Ecology. Human Ecology Review. 23(2), 65-74. Retrieved June 7, 2021 from https://www.jstor.org/stable/26367981.
