Veri Gazeteciliği Nedir? Veri kaynakları nelerdir?
Bölümümüzde hem Veri Gazeteciliği hem Büyük Veri derslerimiz seçmeli olarak yer alıyor. Veri kavramının kendisi bilginin/haberin aktarılmasında büyük önem taşırken; veriye dayalı haberciliğe veri gazeteciliği diyoruz. Veri Okuryazarlığı Derneği (voyd.org.tr) ve Açık Veri ve Veri Gazeteciliği Derneği (avvg.org.tr) kurucularından ve Türkiye’de Veri Gazeteciliğinin en önemli isimlerinden Pınar Dağ, veri gazeteciliğini şöyle anlatıyor:
“Veri Gazeteciliği basit anlamıyla veri ile gazetecilik yapmak. Daha geniş anlamıyla oldukça büyük bir çalışma disiplini gerektiren, şeffaf gazetecilik, artırılmış gazetecilik gibi pek çok tanımla birlikte dünya ölçeğinde dijitalleşen haber odalarını veriyi daha etkin kullanarak dönüştüren aynı zamanda bilinç değişikliği yaratan bir gazetecilik türü. Araştırmacı gazeteciliğin dijitalleşen çağla uyumu da denebilir. Bilgiyi/veriyi yeni araçlar, yeni teknikler ile daha etkili bir süreçten geçirmek ve bu sürecinde veri toplama, filtreleme, analiz etme, görselleştirme ve hikayeleştirme aşamalarını kapsayarak olgunlaşması anlamına geliyor. Bu daha fazla araştırma, istatistik, programlama dili, yazılım, tasarım/dizayn demek.”
Veri aslında gazetecilik alanında çok uzun zamandır kullanılmaktaydı. Veri gazeteciliği diye disiplinler arası bir şemsiye kavrama duyulan ihtiyaç Wikileaks ile bariz hale gelmiştir. 26 Temmuz 2010’da Amerikan ordusuna ait binlerce belge ve bu belgelerdeki bilgilerin çözümlenmesi, kategorilere ayrılması, sınıflanması, istatistiki bilgilerin, grafiklerin ortaya koyulması gerekmiştir. Bunun için pek çok gazeteci çalışmış, yani veri gazeteciliği yapmıştır.
Veri gazeteciliği yapay zeka ve algoritmaların geliştirilmesi, veri işleyen ve görselleştiren araçlar, veri gazeteciliği konusunda çalışan kurumlar vb. sayesinde bilgi ve haberlerin aktarılmasında ve anlaşılmasında kolaylık sağlıyor. Günlük yaşamımızda merak ettiğimiz verilere ulaşabileceğimiz ya da profesyonel anlamda veri kullanma ihtiyacımız olduğunda erişebileceğimiz ulusal ve uluslararası veri kaynakları mevcut. Veri gazeteciliği alanına ilgisi olanlar için de faydalı olacak bu kaynakların bir kısmını sıraladık.
Uluslararası Kaynaklar
Dünya Bankası (data.worldbank.org)
Birleşmiş Milletler (data.un.org)
UNESCO (uis.unesco.org)
IMF (imf.org/en/Data)
Uluslararası Çalışma Örgütü (ilostat.ilo.org/)
EUROSTAT (ec.europa.eu/eurostat/)
Dünya Ticaret Örgütü (wto.org)
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD / data.oecd.org)
Dünya Sağlık Örgütü (who.int/data)
Statista (statista.com)
Internet Live Stats (internetlivestats.com/)
Our World in Data (ourworldindata.org/)
Ulusal Veri Kaynakları
Türkiye İstatistik Kurumu (tuik.gov.tr)
Sosyal Güvenlik Kurumu (veri.sgk.gov.tr/)
Resmi İstatistik Portalı (resmiistatistik.gov.tr/)
T.C. Merkez Bankası (evds2.tcmb.gov.tr/)
Strateji ve Bütçe Başkanlığı (sbb.gov.tr/ekonomik-veriler/)
Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA / tuba.gov.tr)
TÜBİTAK (tubitak.gov.tr)
Dergi Park (dergipark.org.tr/tr/)
Türkiye Bankalar Birliği (tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve-sektor-bilgileri/istatistiki-raporlar/59)
Borsa İstanbul (borsaistanbul.com/tr/sayfa/49/veriler)
KONDA (konda.com.tr)
Ipsos (ipsos.com.tr)
