Bir markete girdiğinizi düşünün. Temizlik ürünleri bir bölümdedir, süt ürünleri şarküteri bölümündedir, sebze-meyvelerin yeri bellidir, değil mi? Hatta bunlar da alt kategorilerine göre sınıflandırılmıştır. Temizlik ürünleri arasında çamaşır suları ile bulaşık deterjanları ayrı raflara yerleştirilmiştir. Makarnaları hangi bölümde bulacağınızı tahmin edersiniz. Bir marketteki ürünlerin yerleştirilme düzeni, öne çıkarılan ürünler, kampanyalı ürünlerin sunulma şekli gibi tüm pratikler tüketicinin alışveriş deneyimini baştan sona belirler. Marketlerin düzenlenişi tüketicilerin mümkün olduğu kadar çok noktayı dolaşması, bu deneyimden mümkün olduğunca keyif alması ve daha çok alışveriş yapması üzerine tasarlanmıştır. Bu fiziksel ortamda yaşadığımız müşteri ya da tüketici deneyimi adı verilen deneyimi sanal ortama taşıdığımızda karşımıza çıkan kavram
kullanıcı deneyimi olmaktadır.
Kullanıcı deneyimi (user experience) çoğunlukla UX olarak ifade edilmektedir. Terim Apple için çalışan bilişsel bilimci Donald Norman tarafından 1990’ların başında ortaya atıldı. Tasarım, grafikler, arayüz ve etkileşim başta olmak üzere kullanıcının ürün ve hizmetle deneyiminin tüm yönleriyle ilgilenen Norman, bir kullanıcının bir ürünle etkileşimde bulunurken nasıl hissettiğini belirleyen tüm farklı unsurları kapsamak için "kullanıcı deneyimi" terimini kullandı.
Kullanıcı deneyimi (UX) tasarımı, kısaca kullanıcının ürün deneyimini olabildiğince iyi hale getirmekle ilgilidir. İnsanları ilgilendikleri bir siteye çekmeyi; daha sonra, web sitesine girdikleri andan itibaren ana sayfadan ürünü satın almaya kadar olan yolculuğunu olabildiğince kolay ve eğlenceli hale getirmeyi, sorunsuz bir kullanıcı deneyimi sağlamayı amaçlar. Kullanıcı deneyimi tasarımında tasarım; fayda, kullanım kolaylığı ve verimlilik açısından kullanıcının ürün ve hizmetle etkileşiminin nasıl iyileştirilebileceğine odaklanır. UX tasarımı, markalaşma, tasarım, kullanılabilirlik, işlevsellik açısından kullanıcılara anlamlı ve ilişkili deneyimler sunan, ürün ve hizmetlerin edinilmesine kadar olan tüm sürecin ekipler tarafından tasarımını kapsar.
UX, dört ana disipline ayrılabilen geniş bir şemsiye terimdir: Deneyim Stratejisi (ExS), Etkileşim Tasarımı (IxD), Kullanıcı Araştırması (UR) ve Bilgi Mimarisi (IA)
Deneyim Stratejisi (Experience Strategy – ExS)
|
Etkileşim Tasarımı (Interaction Design – IxD)
|
Kullanıcı Araştırması (User Research – UR)
|
Bilgi Mimarisi (Information Architecture – IA)
|
Deneyim Stratejisi: Hem müşterinin hem de şirketin ihtiyaçlarını içeren bütünsel bir iş stratejisi tasarlamak ile ilgilidir.
Etkileşim Tasarımı: Bağlantılar, sayfa geçişleri, görseller, sesler ve animasyonlar gibi tüm etkileşimli ögeleri göz önünde bulundurarak kullanıcının bir sistemle nasıl etkileşim kurduğuna bakar. Etkileşim tasarımcıları, kullanıcının yapmak istediklerini zahmetsizce tamamlamasına olanak sağlayan sezgisel tasarımlar oluşturmaya çalışır.
Kullanıcı Araştırması: Bu aşamada UX tasarımcıları, son kullanıcının ihtiyaçlarını ve hedeflerini anlamak için anketler, röportajlar ve kullanılabilirlik testleri yaparlar ve kullanıcı personaları oluştururlar. Hem nitel hem de nicel verileri toplarlar ve bu verileri, tasarımı en iyi şekilde yapabilmek için kullanırlar.
Bilgi Mimarisi: Bilgi ve içeriği anlamlı ve erişilebilir bir şekilde düzenlemek ve kullanıcının bir ürün etrafında gezinmesine yardımcı olmak açısından çok önemlidir. Bilgi mimarları, herhangi bir ürünün bilgi mimarisini belirlemek için farklı içerik setleri arasındaki ilişkiyi göz önünde bulundururlar. Ayrıca kullanılan dile çok dikkat ederler; dilin hem ikna edici hem de tutarlı olmasını sağlarlar.
Kullanıcı deneyimi tasarımının bu dört disiplin haricinde sosyoloji, psikoloji, iletişim tasarımı, bilgisayar mühendisliği, pazarlama, endüstriyel tasarım vb. pek çok alanla da ilişkisi bulunmaktadır.
UX Tasarımcısı Ne İş Yapar?
Bir
UX tasarımcısı, ürünleri ve teknolojiyi insanlar için kullanılabilir, eğlenceli ve erişilebilir kılmak için çalışan bir ekibin parçasıdır. UX tasarımcısının önceliği kullanıcı ve kullanıcı deneyimi için neyin iyi olduğunu düşünmektir. Yeni bir ürünün tasarlanması, yeni bir özelliğin geliştirilmesi ya da mevcut ürün ve hizmetlerde değişikliğe gidilmesinin kullanıcı deneyimini iyileştirirken işletmeye fayda sağlayıp sağlamadığını da göz önünde bulundurur.
Kullanıcı deneyimi tasarımı çok geniş bir iş alanı olup UX tasarımcılarına duyulan ihtiyaç hemen her sektörde her geçen gün artmaktadır. UX tasarımcıları, web siteleri, mobil uygulamalar ve yazılımlar tasarlamak, hatta AR (augmented reality – artırılmış gerçeklik) ve VR (virtual reality – sanal gerçeklik) cihazları için kullanıcıların beklentilerine uygun deneyim sağlamak amacıyla araştırma ve uygulama yaparlar.
Kullanıcı araştırması yapma, tasarım, test etme ve uygulamadan oluşan dört temel kullanıcı deneyimi tasarımı aşaması ile UX tasarımcılar kullanıcıların ürün, hizmet, uygulama veya web sitesi deneyimlerini iyileştirmeye çalışırlar. Bununla birlikte UX tasarımcısı iş unvanı içinde birçok uzmanlık rolü vardır. UX tasarımcısından beklenen görevlerden bazılarını şu şekilde sıralamak mümkün:
-
Rakip analizi,
-
Kullanıcı araştırması yapma,
-
Kullanıcı personaları oluşturma
-
Dijital bir ürünün bilgi mimarisinin belirlenmesi
-
İçerik geliştirme,
-
Kullanıcı akışlarını ve şablonlarını tasarlama
-
Prototip oluşturma
-
Arayüz tasarımcılarının ve geliştiricilerin koordine edilmesi,
-
Kullanıcı testi yapma
Türkiye’de henüz kullanıcı deneyimi tasarımcısı yetiştirmeye yönelik lisans düzeyinde kapsamlı bir bölüm yok. Bu nedenle kullanıcı deneyimi araştırmacısı olmak isteyen birinin bu alanın disiplinlerarasılığını göz önüne alarak kendini yetiştirmesi gerekmektedir. Yine alanda çalışmaya başladıktan sonra “kullanıcı deneyimi tasarımcısı” unvanını almak için proje yöneticisi kullanıcı araştırmacısı, etkileşim tasarımcısı gibi görevleri yapmış olmalı ya da bunlar hakkında gerçekten bilgiye sahip olmalıdır. Ayrıca belli bir süre sektörde çalışarak kendini geliştirmelidir.
Gelişim Üniversitesi, Yeni Medya ve İletişim Bölümü olarak geniş, güncel ve uluslararası standartlarda bir müfredatımızın olması bu alana ilgi duyan öğrencilerimiz için bir fırsat yaratıyor. Etkileşim Tasarımı, Kullanıcı Deneyimi, Web Tasarımı, Görüntü ve Ses Kurgulama gibi doğrudan uygulamaya yönelik derslerimizin yanı sıra öğrencilerimiz fakültemizin geniş seçmeli ders havuzundan ders seçerek disiplinlerarası bir eğitim alma fırsatı yakalıyor. Müfredatımız, Etkileşim Deneyimi Tasarımı alanında çalışmak isteyen öğrencilerimizin eğitim programlarını buna göre şekillendirmesine imkan veriyor.
