Geçmişte hakim olan sanayi odaklı büyüme ve kalkınma anlayışı çevrenin korunmasının göz ardı edilmesine yol açmış ve yıllar içinde çevre tahribatı büyümüştür. 1990’lı yıllarda sürdürülebilirlik tartışmaları başlamış, devletler/devlet-üstü kurumlar tarafından bir dizi önlem planlanmaya ve uygulanmaya başlamıştır.
Bu bağlamda alınan önlemlerden bir tanesi de karbon vergisi uygulamasıdır. Çevre tahribatı nedenlerinden en önemlisi diyebileceğimiz sera gazı salınımının artışı, Kyoto Protokolü’nde gündeme taşınmış, akabinde yaratılan farkındalık sonrasında devletler önlem olarak kullanılan ekonomik araçları devreye sokmaya başlamıştır. Bunlardan biri de ‘’karbon vergisi’’ olmuştur. Ayrıca, Avrupa Yeşil Mutabakatı bağlamında AB kendisi ile ticaret yapacak ülkelere, üretim sürecinde karbon salınımını minimize etmesini şart koymuş ve gerekli ticari tedbirleri uygulamaya koymuştur.
Karbon vergisi, üreticiler ve kuruluşlardan üretim esnasına ortaya çıkarılan karbon emisyonu oranında alınan vergidir. Bu sayede, çevre tahribatında bulunacak vergi mükellefinin bedel ödeyeceğini bilmesinden ötürü karbon emisyonunu azaltma ve yenilenebilir enerji kullanma yönünde teşvik olacağı düşünülmüştür.
1990-2017 yılları arasında karbon vergisi uygulayan İsviçre, Danimarka, İsveç, Polonya, Almanya gibi AB üyesi ülkelerde yıllar itibariyle karbon emisyonu azalma eğilimi gösterdiği bilinmekte, vergiyi uygulamayan Türkiye’de ise bu dönemde karbon emisyonunun arttığı gözlemlenmektedir.
Türkiye çevre tahribatını önlemek amaçlı ekonomik tedbirler almaya plastik poşet kullanımını ücrete tabi tutarak başlamış, tüketiciyi caydırmada başarılı olmuştur. Fakat çevre tahribatının diğer muhatabı üreticilerdir. Türkiye’nin karbon vergisini uygulaması, hem çevre tahribatını azaltacak hem de AB ile olan dış ticaret ilişkilerinin sekteye uğratmayacaktır. Böylece ülkemiz, sürdürülebilir kalkınma amacına bir adım daha yaklaşılmış olacaktır.
Arş. Gör. Merve Tosun
Kaynakça:
Bali, S.,& Yayli, G. (2019). Karbon Vergisinin Türkiye'de Uygulanabilirliği 1. Third Sector Social Economic Review, 54(1), 302-319.
Yıldız, S. (2017). Sürdürülebilir Kalkınma İçin Karbon Vergisi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10(3), 367-384.
https://www.brikasurdurulebilirlik.com/avrupa-yesil-mutabakati-ve-karbon-vergisi-belki-yarin-belki-yarindan-da-yakin/
https://ekoiq.com/2019/04/08/posetin-otesinde-vergiyle-surdurulebilir-kalkinma/
