PLASTİK EKONOMİSİ

Plastik kirliliği oldukça yeni ama katlanarak büyüyen bir kavram olarak karşımıza çıkıyor. Yıllık küresel plastik üretimi son on yılda büyük oranda artış gösterdi; 1950'de yaklaşık 1,5 milyon mt'dan (MT), 2021'de 390,7 milyon mt'a çıktı. Petrokimya altyapısına yapılan mevcut yatırımların bu eğilimi desteklemesi nedeniyle plastik üretiminin önümüzdeki yıllarda daha da artması bekleniyor. İşlerin olağan seyrinde devam etmesi durumunda, küresel birincil plastik üretimi 2050 yılına kadar 1.100 milyon tona ulaşabilir.

Plastik kirliliği, karşı karşıya olduğumuz üçlü gezegen krizinin (kirlilik, biyolojik çeşitlilik kaybı ve iklim değişikliği) aynı madalyonun farklı yüzleri olduğunu açıkça gösteren küresel sorunlardan birisi olmaktadır. Plastiğin yaşam döngüsü üzerindeki etkileri sektörler arası olup insanları ve çevreyi birçok yönden etkilemektedir. Bu aynı zamanda, plastik krizin ele alınmasının çevresel, sosyal ve ekonomik faydalar sağlayabileceğinden, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri' nin birbirine bağlılığının da bir göstergesi sayılabilir.
United Nations Environment Programme’ın 2023 yılı raporunda, sorunlu ve gereksiz plastik kullanımının azaltılması, sistemin, ürünlerin ve bunların ambalajlarının yeniden tasarlanması ve plastik kirliliğinin nedenlerini ele alacak bir sistem değişikliği öneriyor. Bu, üç temel sistem değişiminin açıklaması şu şekildedir;

Plastik kullanımında önemli bir azalma, örneğin ürünlerin topluma işlevlerini sunma şeklinin yeniden tasarlanmasıyla, örneğin sıvılaştırılmış ürünler yerine kuru ürünlerin kullanılmasıyla sağlanabilir, böylece su taşımaya gerek kalmaz (ve ürünler daha sonra daha basit malzemelerle paketlenebilir).

Yeniden kullanım,  'tek kullanımlık ekonominin', ürünleri yeniden kullanmanın ve yeniden doldurmanın, onları atmaktan daha ekonomik olduğu bir 'Yeniden Kullanım Toplumu'na dönüşmesini ifade eder.

Yeniden yönlendirme ve çeşitlendirme,  pazarın sürdürülebilir alternatiflere doğru kaydırılması anlamına gelir; bu da ürünlerin ve ambalajların üretilme biçiminde, tüketici talebinde, düzenleyici çerçevelerde ve maliyetlerde bir değişiklik gerektirecektir.

Tarihin en zorlu sorunu olan iklim değişikliğinin çözümünde plastiklerin kullanımının azaltılması büyük önem arz etmektedir. Yeni Plastik Ekonomisinin bu bağlamda amacı, sistem çapında daha iyi ekonomik ve çevresel özellikler sunmaktır. Plastiklerin doğal sistemlere (özellikle okyanuslara) sızmasını ve diğer olumsuz dışsallıkları büyük ölçüde azaltarak etkili bir ekonomik yapı ve gelecek nesillere sürdürülebilir bir yaşam olanağı sunmaktadır.