Piyasalarda Sürü Davranışı Nedir?

Hem Covid-19 salgını hem de geçmiş küresel kriz deneyimlerinde görüldüğü üzere, reel ve finansal piyasalarda ortaya çıkan beklenmedik negatif gelişmelerin ekonomilere yüklediği ağır yükler, yatırımcıların geleceğe yönelik beklentilerinin yönünü belirlemektedir. Bu süreç içinde belirsizliğin artması ve piyasa güveninin azalması nedeniyle piyasa katılımcılarının karar mekanizmalarının nasıl şekilleneceği ve bu kararların finansal piyasalara ne şekilde yansıyacağı önem kazanmaktadır.

Kriz dönemlerinde artan belirsizlik ortamı, yatırımcıların davranışlarındaki potansiyel değişimlerin belirlenmesinde kritik rol oynamaktadır. Böyle dönemlerde yatırımcıların finansal varlıklarının getirileri hakkında endişeleri artmakta ve yatırım kararlarını alırken diğer piyasa katılımcılarının davranışlarını taklit etme eğilimi ortaya çıkmaktadır. Yatırımcının finansal varlığa ilişkin mevcut bilgisine güvenmeyip diğer yatırımcıların kararlarıyla uyumlu hareket etme tercihi ise “sürü davranışı” olgusunu gündeme getirmektedir.

Piyasalara ilişkin belirsizliğin artması ve güvenin azalması sonucunda piyasa katılımcılarının rasyonellikten uzaklaşması, piyasada anomali riskini arttırmaktadır. Diğer bir ifadeyle, ekonomilerde yaşanan şokların etkisiyle bireylerin aldıkları irrasyonel kararlar neticesinde sürü davranışı sergilemesi, yatırım araçlarının fiyatlarında sapmalara yol açmaktadır. Özellikle Covid-19 döneminde hisse senedi ve kripto para piyasası getirilerinde artış yaşanması sürü davranışının şiddetlenmesine neden olmakta ve piyasalarda fiyat mekanizmasının işleyişiyle ilgili tehdit oluşturmaktadır. Dolayısıyla bu eğilim piyasa kırılganlıklarını tetikleyerek istikrarı bozmakta ve spekülatif balonların ortaya çıkmasına dayanak oluşturmaktadır (Banerjee, 1992; Filip vd., 2015). Aynı zamanda günümüzde küresel piyasaların günden güne genişleyen yapısı göz önünde bulundurulduğunda, sürü davranışının diğer yatırımcılara hızla yayılma olasılığı gittikçe artmaktadır.

Piyasa etkinliğini belirleyen unsurların incelenmesi bağlamında yatırımcı davranışlarının analiz edilmesiyle ilgili hala devam eden tartışmalar vardır. Ancak literatürde çeşitli finansal varlıklara yönelik yapılan çok sayıda çalışmada, bireylerin yatırım kararlarında her zaman rasyonel davranmadığı ve bunun sonucunda piyasa direncini sarsarak etkinsizliğe sürüklediği tespit edilmiştir. Dolayısıyla piyasalarda etkinliğin istikrarlı bir şekilde sürdürülebilmesi için sürü davranışı ve diğer rasyonel olmayan davranış kalıpları daha fazla incelenmeye muhtaçtır.

Kaynak:
Banerjee, A.V. (1992). A simple model of herd behavior. The Quarterly Journal of Economics, 107(3), 797–817.
Filip, A., Pochea, M. and Pece, A. (2015). The Herding Behaviour of Investors in the CEE Stock Markets. Procedia Economics and Finance, 32, 307-315.