Bebek Endüstri Tezi: Küçük Balıklar Denizde Nasıl Hayatta Kalır?
Düşünün, yeni yürümeye başlayan bir çocuğu olimpiyat koşucularıyla yarışa soksanız ne olur? Muhtemelen birkaç adım attıktan sonra yere kapaklanır. İşte ekonomide F. List tarafından geliştirilen “bebek endüstri tezi” tam da bu durumu anlatıyor! Bir sektörü büyütmek, yeni yürümeye başlayan bir çocuğu desteklemek gibidir. Ekonomide “bebek endüstri” tezi de tam olarak buradan doğar. Yeni gelişen sektörler, küresel devlerle rekabet edecek kadar güçlenmeden uluslararası arenaya atılırsa, yarışa başlamadan kaybetme riskiyle karşı karşıya kalır. Peki, çözüm ne? Ekonomistlere göre, devletin bu sektörleri geçici bir süre koruma altına alması gerekiyor. List’e göre, sanayileşmek isteyen ülkeler, kendi yerel üreticilerini gümrük vergileri, sübvansiyonlar ve devlet destekleriyle korumalıdır. Ancak asıl soru şu: Koruma ne kadar sürmeli ve gerçekten her “bebek” büyüyüp devleşebilir mi? Yoksa doğrudan rekabete girip kendi ayakları üzerinde mi durmalılar? Bu tartışma, ekonomistleri yıllardır ikiye bölüyor.
Dünya tarihi, bu tartışmayı sürdüren ilginç örneklerle dolu. Japonya’nın otomotiv sektörü, tam bir bebek endüstri başarı hikayesi. 1950’lerde ABD ve Avrupa’nın devleri karşısında Japon arabaları ciddiye bile alınmıyordu. Ancak Japon hükümeti, yerli üreticileri ithalat kısıtlamaları ve Ar-Ge teşvikleriyle korumaya aldı. Sonuç? Toyota, Honda ve Nissan bugün dünyanın en büyük markaları arasında gösteriliyor. Fakat her hikaye mutlu sonla bitmiyor… Brezilya’nın bilgisayar endüstrisi bunun en çarpıcı örneklerinden biri. 1980’lerde Brezilya hükümeti, yerli bilgisayar üretimini teşvik etmek için yabancı markaların ithalatını yasakladı. Ama beklenenin aksine, bu koruma yerel firmaların gelişmesini sağlamak yerine, küresel inovasyondan kopmalarına neden oldu ve sektör dışa açıldığında rekabet gücünü kaybetti.
Örnekler, bebek endüstri teorisinin en büyük çıkmazını gözler önüne seriyor ve bebek endüstri korumasının tek başına sihirli bir formül olmadığını gösteriyor. Sektörlerin gerçekten gelişebilmesi için doğru zamanlamayla desteklenmesinin yanı sıra sonsuza kadar koruma altında tutulmaması da gerekiyor. Bugün yapay zeka, elektrikli araçlar ve yenilenebilir enerji gibi sektörler de aynı tartışmanın içinde yer alıyor. Hangileri küresel devlere dönüşecek, hangileri tarihin tozlu raflarına karışacak? Bekleyip göreceğiz!
