Bir ekonomide belli bir kişi başına gelir seviyesine erişildikten sonra bu seviyenin arttırılamayıp aynı durumda kalınması hali “orta gelir tuzağı” olarak nitelendiriliyor. Gelişmekte olan ülkelerin yüksek gelirli ülke grubuna dahil olma hedeflerinin önündeki engellere vurgu yapılan raporda, bu ülkelerin “orta gelir tuzağından” çıkabilmelerinin yolları hakkında önerilere yer veriliyor. Geçtiğimiz yarım yüzyılda ülkelerin yaşadıkları deneyimler göz önünde bulundurularak hazırlanan çalışmada, genellikle ülkelerin zenginleştikçe orta gelir tuzağına yakalandıklarına ilişkin değerlendirmeler sunuluyor.
2023'ün sonunda, kişi başı GSYİH’si 1.136 ila 13.845 dolar aralığında olan 108 ülke orta gelirli olarak sınıflandırıldı. Bu ülkeler küresel nüfusun %75’ini, küresel GSYİH’nin %40’ından fazlasını ve karbon emisyonlarının %60’ından fazlasını kapsıyor. Bu kapsamda küresel ekonomik refahın arttırılmasında, orta gelirli ülkelerde yürütülecek çalışmalara öncelik verilmesinin kritik öneme sahip olduğu vurgusu yapılıyor. Bu tuzaktan kurtulmak için, uzun yıllar boyunca sadece yatırıma bağlı kalmamak ama aynı zamanda erken dönemde yeniliğe geçmemek gerektiğinin altı çiziliyor. Bu noktada, ülkelerin yüksek gelir grubuna dahil olabilmeleri için, gelişim aşamalarına bağlı olarak, sıralı ve gittikçe daha karmaşık bir politika karışımı benimsemeleri gerektiği savunuluyor. Ülkelerin, 1i (investment), 2i (investment+infusion), 3i (investment + infusion + innovation) olarak adlandırılan aşamalar dahilinde gerçekleştirecekleri uygulamalarla tuzaktan kurtulmalarının mümkün olabileceğine dikkat çekiliyor.
Buna göre, düşük gelirli ülkeler 1i aşamasında yalnızca yatırımı artırmaya yönelik politikalara odaklanabilir. Ancak, düşük-orta gelir statüsüne ulaştıklarında, politika karışımını 2i aşamasına, yani yurtdışından teknolojiler benimsemek ve bunları ekonomiye yaymaktan oluşan yatırım ve infüzyon evresine genişletmeleri gerekiyor. Üst-orta gelir düzeyindeki ülkeler ise 3i aşamasına, yani yatırım, infüzyon ve inovasyonu dengeledikleri bir evreye yönelmelidir. İnovasyon aşamasında, ülkeler artık yalnızca teknolojinin küresel sınırlarından fikir ödünç almakla kalmayıp aynı zamanda bu konudaki sınırları da zorladıkları bir yaklaşımla ilerlemelidir.
2024 Dünya Kalkınma Raporunun tamamına ulaşmak için
tıklayınız.
