Mars'ta Oksijen Üretimi

Son dönemde Science Advances dergisinde, geçtiğimiz sene Mars’ın yüzeyine iniş yapan Perseverance uzay aracının içerisindeki farklı deney düzeneklerinden biri olan ve Mars’ta oksijen üretmek amacıyla geliştirilen MOXIE ile ilgili bir makale yayımlandı. Bu makale kuşkusuz bilim insanlarının dışında tüm dünyayı heyecana sürükledi ve büyük yankı uyandırdı. NASA'nın ve MIT’nin liderliği ile 2020 yılında diğer deneylerle birlikte yürütülen MOXIE yani “Mars Yerinde Kaynak Kullanımı Oksijen Deneyi” ile, Mars atmosferinin yaklaşık %95'ini oluşturan karbondioksitten başarılı ve güvenilir bir şekilde saf oksijen üretildi.

Bu deneyler Mars'ın kırmızı ve tozlu yüzeyinde, Dünya'dan yaklaşık yüz milyon mil uzakta, beslenme çantası büyüklüğünde bir aletin, küçük bir ağacın oksijen üretme işini güvenilir bir şekilde yapabileceğini kanıtlar niteliktedir. MOXIE'nin mevcut sürümü, Perseverance gezicisine sığması için tasarım gereği küçüktür ve gezicinin keşif programına ve görev sorumluluklarına bağlı olarak her çalıştırmada başlatılıp kapatılarak kısa sürelerle çalışacak şekilde yapılmıştır. Bu durum da zamanla sistemi bozabilecek bir termal stres oluşturmaktadır. MOXIE’nin tekrar tekrar açılıp kapanmasına rağmen başarılı bir şekilde çalışabilmesi, onun sürekli çalışacak şekilde tasarlanmış tam ölçekli bir sistem haline dönüştürüldüğünde binlerce saat boyunca bunu yapabileceğini göstermektedir.

Araştırmacılar, Mars’a insan yerleşimi veya insan gönderiminden önce MOXIE'nin birkaç yüz ağaç oranında sürekli oksijen üretebilecek büyütülmüş bir versiyonunun gönderilebileceğini düşünmektedirler. İlerleyen süreçte Mars’a insanlı araştırma ekibi gönderimi için sistemin, hem insanları vardıklarında hayatta tutmak için yeterli oksijen üretmesi hem de astronotları dünyaya geri döndürmek için rokete yakıt sağlaması gerektiği de belirtilmektedir. Şimdiye kadarki sonuçlar, MOXIE'nin bu hedefe yönelik umut verici bir ilk adım olduğunu göstermektedir. MOXIE'nin Mars'taki oksijen üretimi, Dünya'dan taşınması gereken kaynakları yapmak için bir gezegenin malzemelerini toplama ve kullanma fikrinin yani "yerinde kaynak kullanımının" ilk örneğini de temsil etmektedir.

Ayrıca Mars'ın atmosferinin Dünya'dan çok daha değişken olduğu, havanın yoğunluğunun yıl boyunca iki kat ve sıcaklıkların ise 100 derece değişebildiği bilinmektedir. Bu sebeple MOXIE’nin ileriki süreçlerdeki hedeflerinden biri, her mevsimde oksijen üretmeyi başarmaktır ve eldeki veriler ise bunun başarılabileceğini göstermektedir. Mars’ın imkânları ve insan eliyle üretilmiş teknolojik cihazların yardımıyla gerçekleştirilen bu ilk yerinde kaynak kullanımı çalışması, belki de yaşamın devamı için değerli ve büyük bir adımdır. Bakalım dünyamızın ve Mars’ın geleceğini nasıl çizeceğiz.