Yalınlık terimi pazarlama, işletme ve yönetim disiplinlerini etkileyen ve 1900’lü yılların başları itibariyle uygulanmaya çalışılan kavramlardan biridir. Ancak bu kavramın uygulaması oldukça zor ve prensipli çalışmalara dayanmaktadır ve bu sistemli çalışmalar neticesinde hayata geçirilebilmesi mümkün olmaktadır. Yalınlık önce yalın üretim kavramı olarak hayatımıza girmiştir ve bu konuda asıl katkıları dev Japon otomobil üreticisi Toyota sağlamıştır. Aslında Toyota Üretim Sisteminin (TPS) kökleri “Yalın Üretim” teriminden çok daha gerilere kadar gitmektedir.
TPS'nin temelleri 1950'lerde II. Dünya Savaşı sonrası dönemde Toyota'nın küçük hacimli pazarlar için geniş bir yelpazede farklı modeller üretmeye zorlandığı zaman atılmıştır (Özkeser, 2018). Temel fikirler 1980’de “Toyota Üretim Sisteminin Çalışması” adlı çalışmada Shigeo Shingo tarafından yayınlanmış olmasına rağmen, Toyota tarafından geliştirilen yeni taksonomi, 20. yüzyıl 90’ların başına kadar Batı dünyasında büyük ölçüde bilinmeyen bir sistem olarak kalmıştır (Özkeser, 2018).
Yalın üretimin temelleri aslında üretim sürecinde oluşan atıkların sıfıra indirilmesi prensipleri üzerine kuruludur (Womack, 1990). Ve atıklar; ürüne kesinlikle değer katmak için gerekli olan asgari ekipman, malzeme, parça, alan ve işçinin süresi dışında kalan her şeydir. Ayrıca yalın üretimde stresli ve çok çalışan insanlar ve sınırlarının ötesinde çalışan makineler (aşırı yük) kapasitenin %90'ını aşacak şekilde çalışıyorlarsa (basit bir işlemde) hatalar oluşturacak ve hedefler kaçırılmaya başlayacaktır (Womack, 1990). Bunlara benzer şekilde düzensizliklerin olması da genellikle müşterinin siparişlerinden veya tedarikçi teslimatlarından etkileyecektir.
Peki nedir bu yalın yenilik kavramı? Yalın yenilik, “İnovasyon süreçlerimiz nasıl daha verimli olabilir?” sorusuna muhtemel bir cevaptır. Hedefler hiyerarşisinde, tüm iyileştirme girişimlerinin aynı amacı vardır. Bu yüzden yalın inovasyonun yeni bir şey teklif etmediğini iddia etmek caziptir. Geliştirilmiş performans yaratan bir sürece yaklaşım olarak, yalın inovasyonun birçok özel gücü vardır. Yalın yenilik, sürekli iyileştirmeler için bir yönetim felsefesi ve bir terminolojidir, ancak aynı zamanda bilgi paylaşımı ve yönetimi için bir takım özel yöntemlerdir.
Yalın düşünce, ana ilke olarak gerçek değer yaratmaya nasıl odaklanılacağını ve atık oluşumunun nasıl önlenebileceğini tanımlamaktadır. Yalın inovasyonun amacı, yalın düşünce ilkelerini sistematik olarak inovasyon yönetimine aktarmaktır(Womack, 1990). Yalın inovasyon, müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak için sürekli olarak daha iyi yollar bulmak; değer-atık denklemini iyileştirmek için faydacı ve duygusal değerin iki alanında aramalar yapmaktır. Yalın inovasyon, yalın ürün geliştirmeye dayanır, ancak müşteri değerinin doğası hakkında yeni bakış açıları sunar (Sonnenberg ve Sehested, 2011). Yalın inovasyon müşteri değerini maksimize etmek için operasyonel rehberler geliştirmekle ilgilenmektir. Yalın düşünme, evrensel olarak uygulanabilir bir yöntem değildir, bireysel olarak dönüştürülmesi gereken farklı temel ilkelere sahip bir kavramdır(Sonnenberg ve Sehested, 2011). Yalın inovasyon, yalın düşünce ilkelerinin ürün veya süreç yeniliği gelişimi ile ilgili olarak sistematik bir şekilde yorumlanmasını temsil etmektedir. Yalın üretimle karşılaştırılabilir rehberlik temaları yalın inovasyon için hala eksiktir. Günümüzde yalın inovasyon daha sistematik bir hale gelmektedir.
Peki yalın inovasyon ne değildir? Yalın inovasyon; inovasyona uygulanan bir üretim yöntemi, inovasyonda yaratıcılığı ve fikir üretmeyi öldüren bir yöntem ve çalışanların daha hızlı çalışmasını sağlamanın bir yolu değildir.
Yalın yenilikle verimlilik elde etmenin üç boyutu vardır ve bunlar (Sonnenberg ve Sehested, 2011):
-dış verimlilik,
-iç verimlilik,
-sürekli iyileştirmedir.
Doğru olanı yapmak" dış verimliliği etkiler. “Doğru yapmak” iç verimliliği etkiler. “Her zaman daha iyisini yapmak” ise sürekli iyileştirmeler sağlar (Sürekli Geliştirme Deming Döngüsü olarak da geçmektedir) (Sonnenberg ve Sehested, 2011).
Özellikle son zamanların sık kullanılan yalınlık kavramı girişimcilikte de görülmektedir. Bu kavramın girişimcilik literatüründe kullanım şekli ise “Yalın Girişimcilik” veya “Yalın Start-Up” olarak karşımıza çıkmaktadır. Kavramı bu alanda ilk olarak kullanan Eric Ries (2006, 2011) olmuş; sonrasında ise en önemli çalışmaları yapanlar Eisenmann ve Steve Blank olmuştur. “Yalın start up” olarak adlandırılan metodoloji; ayrıntılı planlama, sezgisel müşteri geri bildirimlerini ve geleneksel “büyük tasarımın önplanı” gelişimi üzerine yinelemeli tasarım denemelerini içermektedir. Yalın start-up kavramına göre genç girişimler iş planlarını uygulamak, gizli olarak çalışmak ve tamamen işlevsel prototipleri bırakmak yerine hipotezleri test etmekte, erken ve sık müşteri geribildirimlerini toplamakta ve potansiyel müşterilere “asgari uygulanabilir ürünler” sunmaktadırlar.
Yalın yöntemin üç temel prensibi vardır (Blank, 2013). Birincisi, girişimciler aylarca planlama ve araştırma yapmak, karmaşık bir iş planı yazmak yerine, hipotezlerini iş modeli kanvası adı verilen bir çerçevede özetlerler. İkinci olarak, yalın start-uplar, hipotezlerini test etmek için müşteri gelişimi olarak adlandırılan “binadan çıkma” yaklaşımını kullanır (Binadan çıkma; etrafta olup bitenleri gözlemleme ve dışa açık bir işletme olma profilini anlatmaktadır). Üçüncüsü, yalın start-uplar, yazılım endüstrisinde ortaya çıkan çevik geliştirme adı verilen bir şeyi uygulamaktadırlar (Çevik geliştirme; ürünü tekrarlı ve aşamalı olarak geliştirerek boşa harcanan zaman ve kaynakları ortadan kaldırır. Bu, yeni başlayanların test ettikleri uygun ürünleri minimum olarak yaratma sürecidir).
Yalınlık daha etkili, daha iyi ve ucuz ve birlikte bir şeyler yapmakla ilgilidir. Yalın mükemmellik istemektedir (Mükemmel kalite, sıfır atık, mükemmel müşteri memnuniyeti). Yalın sürekli bir gelişme sürecidir. Yalınlıkta hatalar, iyileştirme fırsatları olarak görülmektedir.
Neden yapılmalıdır (Nolan, 2017):
• İşleri daha iyi organize etmenize yardımcı olur, böylece müşteri taleplerini daha iyi karşılanabilir.
• Çalışanların özellikle problem çözme alanındaki yeteneklerini geliştirir ve daha ilginç işler yapmasına yardımcı olur.
• Şirketin daha güçlü olmasına yardımcı olur, böylece daha fazla satış yapabilir ve hayatta kalmasını sağlayabilir.
• Eğer rakipler bunu yapıyorsa ve siz yapmazsanız, o zaman geride kalınmasına ve müşterilerin kaybedilmesine sebep olabilir.
Yalın felsefeyi kullanarak “Yalın İnovasyon” yapan işletme örnekleri:
-
Tesla yalın yeniliklere mükemmel bir örnektir. Fiyat aralığında satış lideri olan Model S’i, rakiplerinden daha kısa sürede daha az kaynak kullanarak geliştirmiştir. Ve Tesla örneği, geleneksel inovasyon süreçlerinin ötesine geçen bir yapıyı bizlere göstermektedir. Yeni iş modelleri, müşteriyle etkileşimde bulunmanın yeni yollarını ve ek gelir kaynaklarını içermektedir. Tesla’nın yaklaşık 2000 adet sattığı Roadster ürünü, onlar için mükemmel bir beta testi olmuştur. Batarya yönetimi teknolojisi, iletimi vb. gibi teknoloji sorunlarımızı sıralayabilmişler ve ilk benimseyenlerin istek ve ihtiyaçlarını öğrenmişlerdir. Tesla Roadster'ı geliştirmek için güçlü ortaklara güvenmiştir. Pil teknolojisini Panasonic’ten, Elise spor otomobilinin şasisini Lotus’tan ve çok ihtiyaç duyulan sermayeyi de Daimler-Benz’den almıştır. Bu destekler ile pazarlamanın süresini kısaltmış ve Ar-Ge maliyetlerini önemli ölçüde düşürmüştür.
-
Sık sık verilen Apple örneğine yeniden bakarsak; son 15 yılda yeni pazarlara (örn. İPod ve iPhone) dalmada, yeni servisler oluşturmada (örneğin iTunes), yüksek marjlı sistemleri geliştirmede ve iyileştirmede (örn. İMac ve MacBook hatları) ve bu ürünlerin/hizmetlerin tüketiciye yeni şekillerde yeniden sunulmasında (örneğin, Apple mağazaları Genius Bar) gösterdiği yenilikler Apple'ı karlılık ve piyasa kapitalizasyonunda yeni zirvelere çıkarmıştır.
-
Cirque du Soleil ise daha önce bulunmayan bir eğlence segmenti yaratmıştır. Asıl yola çıkış hikayesi sirk mantığı olsa da eğlence anlayışını farklı boyuta taşımış, normal sirk atmosferinden ziyade hayvansız sirk adı altında yeni bir hizmet anlayışı geliştirmiş; müşterisine bambaşka bir deneyim fırsatı sunmayı amaçlamıştır.
-
Diğer bir örnek Saunders Çiftliği ise, her yıl onbinlerce misafir çeken ve Ottawa yakınlarında tarım turizmini oluşturmak için 1976'dan beri sezonluk etkinlikler, çalı labirentleri, turlar ve su oyunları sunan 400 dönümlük aile çiftliğidir. Bu kuruluşlar, insanların istemediklerine eğilerek ve pazarı gerçekten heyecanlandıran yeni fikirler geliştirmeye odaklanarak temelde yeni işletmeler yaratmışlardır.
Kaynakça
Blank, S. (2013). Why the lean start-up changes everything. Harvard business review, 91(5), 63-72.
Nolan, M. (2017). Lean Innovation part of Pembroke Alliance.
Ozkeser, B. (2018). Lean innovation approach in Industry 5.0. The Eurasia Proceedings of Science, Technology, Engineering & Mathematics, 2, 422-428.
Reis, E. (2011). The lean startup. New York: Crown Business, 27.
Sonnenberg, H., & Sehested, C. (2011). Lean Innovation: A Fast Path from Knowledge to Value. Springer Berlin Heidelberg.
Womack, J., Jones, D. and Roos, D. (1990) The Machine That Changed the World: The Story of Lean Production, Toyota’s Secret Weapon in the Global Car Wars That Is Now Revolutionizing World Industry. Free Press, New York.
